Mö’min olub yaxşı işlər görən (Allaha itaət edən) kişi və qadına (dünyada və axirətdə) xoş həyat nəsib edəcək və etdikləri yaxşı əməllərə görə mükafatlarını verəcəyik.(Nəhl surəsi, 97)
İBRAHİM SURƏSİ 32-34
Göyləri və yeri yaradan, göydən yağmur endirən, o yağmurla sizin üçün ruzi olaraq (cürbəcür) meyvələr yetişdirən, əmri ilə dənizdə üzmək (yüklərinizi bir yerdən başqa yerə daşımaq) üçün gəmiləri sizə (sizin mənafeyinizə) tabe və çayları sizə ram edən Allahdır! (Daim öz hədəqəsində, özləri üçün müəyyən olunmuş yerdə) seyr edən Günəşi və Ayı, həmçinin gecəni və gündüzü sizin ixtiyarınıza verən Odur.(Allah) sizə istədiyiniz şeylərin hamısından vermişdir. Əgər Allahın ne’mətlərini sayacaq olsanız, sayıb qurtara bilməzsiniz. Həqiqətən, insan çox zalım, həm də çox nankordur. (İbrahim surəsi, 32-34)
KƏHF SURƏSİ 8
(Bu da bir həqiqətdir ki) Biz yer üzündə olan hər şeyi (vaxtı gələndə) məhv edib qupquru bir torpağa döndərərik. (Kəhf surəsi, 8)
Yer üzündəki bütün gözəllik və zənginliklər insanları sınamaq üçün Allahın yaratdığı müvəqqəti faydalanılacaq nemətlərdir. Bu ayədə isə Rəbbimiz, insanlara sahib olduqları nemətləri nə qədər qiymətli, nə qədər ehtişamlı, nə qədər gözəl olursa olsun bunların hamısının şübhəsiz quru bir torpağa çevriləcəyini xatırlatmaqdadır.
BƏQƏRƏ SURƏSİ 117
Göyləri və yeri icad edən (yoxdan yaradan) Odur. Bir işin yaranmasını istədiyi zaman, ona (o işə) yalnız: "Ol !" -deyər, o da (fövrən) olar. (Bəqərə surəsi, 117)
Bu ayədə Allahın "Bedi" (nümunəsiz olaraq yaradan) olduğu və Yaradan olmasının üstünlüyü bildirilmişdir. Allah kainatı, içində yaşadığımız Dünyanı, göylərdə və yerdə gördüyümüz hər detalı qüsursuzca Yaradandır.
Bəqərə surəsi, 32
Hud surəsi, 3
Allah bu ayədə Ondan içi titrəyərək qorxan, səhvlərindən və günahlarından ötrü bağışlanma diləyib, tövbə edən saleh möminləri, dünya həyatında ən gözəl şəkildə nemətləndirəcəyini və onlara lütfkarlıq edəcəyini bildirmişdir. Ayədə həmçinin bağışlanma istəməyin nemət verilməsinə səbəb olacağına işarə edilmişdir.
Tövbə surəsi, 109
Bu ayədə Allah, Allah qorxusu və razılığı üzərinə qurulmayan həyatın boş təmələ söykəndiyini, məhv olmağa və bitməyə məhkum olduğunu bir bənzətmə ilə xəbər vermişdir. Eyni zamanda binasının təməlini möhkəm quran insanların var olduğunu bildirmişdir. Allahın razılığını, rəhmətini və Cənnətini qazanmaq istəyən insan əvvəlcədən binasını möhkəm təməl üzərində qurmalıdır. Bir insan Quran ayələrini özünə rəhbər etdiyində və Peyğəmbərimizin (s.ə.v.) əxlaqını nümunə götürdüyündə, doğru olan yola yönəlir.
NƏHL SURƏSİ 53
Sizə gələn hər bir ne’mət Allahdandır. Sonra sizə bir müsibət üz verdikdə Ona yalvarıb-yaxarırsınız! (Nəhl surəsi, 53)
Şükr, hər şeyin Allahdan gəldiyini bilən insanın Allaha olan sevgisini, təşəkkürünü göstərən ibadətdir. Gün ərzində Rəbbimizə şükr etməmiz üçün bir çox səbəb var.
Yatdığınız yerdən sizi oyandırıb, təkrar can verən Allahdır.
Səhər oyandığınızda nəfəs ala biləcəyiniz havanı var edən Allahdır.
Oyandığınızda görmənizi təmin edən, işığa səbəb olan Günəşi yaradan Allahdır.
Hansınızın əməlcə daha gözəl olduğunu sınamaq (bəlli etmək) üçün ölümü və həyatı yaradan Odur. O, yenilməz qüvvət sahibidir, (çox) bağışlayandır. (Mülk surəsi, 2)
Allah, kainatda var olan hər şeyi müəyyən məqsəd üçün yaratmış və bu ayədə insanın yaradılışındakı məqsədi açıqlamışdır. Dünya müvəqqəti imtahan yeridir. Həm bütün insanların, həm də dünyanın Allah Qatında təyin olunmuş olan sonu vardır. İnsanlar, onlara verilən qısa ömrü Allahın təyin etdiyi və Quranda onlara göstərilən qaydalara görə yaşamağa çalışmalıdırlar. Burada etdiklərinin qarşılığını isə axirətdə görəcəklər.
Allah insanları sınamaq üçün həyatı yaratmış və onları dünyaya müvəqqəti yerləşdirmişdir. Burada qarşımıza çıxan hadisələrlə bizi sınamaqda, iman edənlərlə inkarçıların müəyyən olunması, inananların pisliklərdən təmizlənməsi və Cənnət əxlaqına çatması üçün həyat vermişdir.
Onlar Cahiliyyət dövrünün hökmünümü istəyirlər? Tam qənaət sahibi olan bir camaat üçün Allahdan daha yaxşı hökm verə bilən kimdir?! (Maidə surəsi, 50)
Ayədə tək hökm verənin Allah olduğu xəbər verilir. İman edənlər üçün tək yol göstərici Allahın elçiləri və Allahın sözü olan Qurandır. Quranda inananların; "O, hər şeyin Rəbbi olduğu halda, mən Allahdan başqa bir Rəbmi istərəm?" (Ənam Surəsi, 164) dedikləri bildirilir.
İman edənlər hər zaman Allahın əmrlərinə görə hərəkət edir, Quranda qadağan edilmiş hər cür düşüncə və hərəkətdən uzaq dururlar. Hər hansı bir işi edən zaman, ya da bir qərar verən zaman o mövzu haqqında Allahın nə əmr etdiyini düşünür, dərhal Quran ayələrinə və Peyğəmbərimizin (s.ə.v) sünnəsinə müraciət edirlər. Öz ehtiras və istəklərinə, içində yaşadıqları cəmiyyətin batil ənənələrinə ya da atalarının adətlərinə görə deyil, yalnız Allahın buyruqlarına görə hərəkət edirlər.
Ey iman gətirənlər! Allahdan qorxun, Ona (Onun rəhmətinə və lütfünə qovuşmaq üçün) vəsilə (yol) axtarın. (Allah) yolunda cihad edin ki, nicat tapasınız! (Maidə surəsi, 35)
Bu ayədə Allah, möminlərə yalnız Ondan qorxmalarını bildirmişdir. Allahı bütün sifətləri ilə tanıyan, Onun böyüklüyünü lazımınca təqdir edə bilən, ağıl və vicdan sahibi hər insan, Allahdan gücü çatdığı qədər qorxub çəkinir. Mömin, Allahın əzabından, Allahın məmnuniyyətini və sevgisini itirməkdən çox qorxur və buna görə də həyatı boyunca ciddi və səmimi səy göstərir.
Rəbbimiz bu ayədə insanları Ona yaxınlaşmaq üçün yollar axtarmağa çağırmışdır. Buna görə də möminin həyatının ən böyük hədəfi Allahın bu çağırışı istiqamətində səy göstərmək və bütün insanlar arasında Allaha ən yaxın qul olmağa çalışmaqdır. Bu baxımdan möminlərin özlərinə nümunə götürdükləri şəxslər isə peyğəmbərlərdir.
İnsanlar (mö’minlər) yalnız: "İman gətirdik!" - demələrilə onlardan əl çəkilib imtahan olunmayacaqlarınımı sanırlar? (Xeyr, iman gətirmək şəhadət kəlməsini təkcə dillə demək deyildir. Biz onları yeri gəldikcə malları, övladları və canları ilə sınayacağıq ki, hansının həqiqi, hansının yalançı mö’min olduğunu ayırd edib bilək!) (Ənkəbut surəsi, 2)
Bu ayədə Allah, "iman etdim" deyən qullarını dünya həyatında sınayacağını bildirmişdir. Allah insanlardan həqiqi və səmimi iman istəyir. Bu isə insanın təkcə "mən inandım" deməsi ilə kifayətlənmir. İnsanın dünyadakı vəzifəsi Allaha və axirətə iman etmək, Quranda ifadə edildiyi kimi gözəl əxlaq sahibi insan olmaq, Allahın sərhədlərini qorumaq və Onun məmnuniyyətini qazanmağa çalışmaqdır. Buna görə də, hər insan Allaha və Onun dininə həqiqətən inandığını, şeytanın onu azdırmaq üçün göstərəcəyi bütün səylərə baxmayaraq doğru yoldan dönməyəcəyini göstərməlidir.
Ey iman gətirənlər! Əgər Allahdan qorxsanız, O sizə haqla-nahaqı ayırd edən (bir nur) verər (dünyada və axirətdə çıxış yolu göstərər), günahlarınızın üstünü örtüb sizi bağışlayar. Allah böyük lütf (mərhəmət) sahibidir! (Ənfal surəsi, 29)
Allah Quranın bu ayəsində, ancaq Ondan qorxub çəkinənlərə xüsusi anlayış verəcəyini bildirmişdir. Doğrunu səhvdən ayıran bu anlayış şübhəsiz ki, "ağıl"dır. Lakin Allah, ağılı insanlara ancaq səmimi iman ilə birlikdə verir. Qurana görə ağıl insanlara çox üstün həyat tərzi, çox yüksək qavrayış və düşünmə qabiliyyəti bəxş edir. Bunun isə çox böyük nemət olduğu bildirilmişdir. Ağıl, Allahın insanlar üçün təyin etdiyi və zaman keçdikcə insanı ən mükəmməl nəticələrə çatdıran vasitədir. İnsanın Quran əxlaqını yaşamasından və Allah qorxusunu hiss etməsindən qaynaqlanan üstünlükdür. Ağıllı insan qarşılaşdığı hadisələrdə bir çox insanın görə bilmədiyi detalları görə bilir, incə diaqnozlar edə bilir, hadisələrdən ən doğru və ən hikmətli nəticələri çıxara bilir.
Əlbəttə, Biz sizi bir az qorxu, bir az aclıq, bir az da mal, can (övlad) və məhsul qıtlığı ilə imtahan edərik. (Ya Rəsulum! Belə imtahanlara) səbr edən şəxslərə müjdə ver! (Bəqərə surəsi, 155)
Yalnız çətinliklər deyil, dünya həyatındakı nemətlər də Allahın imtahanıdır. Allah verdiyi hər nemətlə birlikdə insanın Ona şükr edib-etmədiyini də sınayır. Nemətlərlə bərabər, Allah insanın qarşısına həyatı boyunca, qərar verməsi lazım olan bir çox hadisə çıxarır. Əlbəttə yaşadıqlarının imtahan olduğunun fərqində olan və Allahın razılığına görə qərar verən möminlər bu imtahanı qazanmağı və Allahın Quranda bildirdiyi kimi Cənnət həyatı ilə mükafatlandırılmağı ümid edə bilirlər.
Dünyadakı imtahan mühitində, möminlər, vicdanlarının səsini dinləyib, Allahın onları sınaqdan keçirdiyini heç bir şəkildə unutmamalıdırlar. Səmimi ürəklə Allaha yönələn insan, qarşısına hansı çətinlik çıxarsa çıxsın, mütləq asanlıqla qarşılaşacaq və Allahın izni ilə doğrunu tapacaq.
Siz insanlara yaxşı işlər görmələrini əmr etdiyiniz halda, özünüzü unudursunuz? Halbuki özünüz kitab oxuyursunuz. Məgər (çirkin əməllərinizi) başa düşmürsünüz? (Bəqərə surəsi, 44)
Allah ayədə Quranı oxuyan, doğrunu-səhvi bilən və başqalarına yaxşılığı əmr edən ancaq, həmin xatırlatmaları özü etməyən qəflət içində olan insanları xəbərdar edir.
Allah, Quranda möminlərə bir-birlərinə yaxşılığı əmr edib, pislikdən çəkindirmlərini nəsihət etmişdir. Bu Allahın bəyəndiyi xüsusiyyətdir. Lakin, mühüm olan insanın başqasına xatırlatdığı mövzulara özünün də diqqət yetirməsi və onlara davranışları, əxlaqı ilə nümunə ola bilməsidir. Çünki, əgər həmin şəxs davranışının səhv olduğunu bilir və bundan narahatlıq keçirirsə, bu vəziyyətdə özü də bu səhvdən xilas olmaq və doğru olanı etməklə məsuldur. Əks halda başqalarına etdiyi xəbərdarlıqlar axirətdə öz əleyhinə olaraq qarşısına çıxa bilər.
Ey iman gətirənlər! Allahdan layiqincə qorxun. Yalnız müsəlman olduğunuz halda (müsəlman kimi) ölün! (Ali-İmran surəsi, 102)
Ayədə, Allah qorxusunun əhəmiyyəti bildirilmişdir. Quran əxlaqı, Allah rizası və qorxusu üzərinə qurulmuşdur. Allahdan lazım olduğu kimi qorxanlar və yalnız Allahın razılığını axtaranlar din əxlaqını səmimi olaraq yaşaya bilərlər.
"Allahdan necə qorxub çəkinmək lazım olduğu", Quranda çox açıq və ətraflı olaraq xəbər verilmişdir. Möminin Allah qorxusu; * Çox dərin və hörmət dolu qorxudur.
* Digər qorxular kimi insana əzab verən qorxu deyil. Əksinə, insana qulluğunu və acizliyini xatırladan, onun ağlını və şüurunu açıb inkişaf etdirən, insanı üstün əxlaq səviyyəsinə çatdıran və Allaha yaxınlaşdıran hörmət dolu qorxudur.
İnsanların içərisində Allahdan qeyrilərini (Allaha) şərik qoşub, onları Allahı sevən kimi sevənlər də vardır. Halbuki iman gətirənlərin Allaha məhəbbəti daha qüvvətlidir. Əgər (özlərinə) zülm edənlərin vaxtında görəcəkləri əzabdan xəbərləri olsaydı, onlar bütün (qüvvət və) qüdrətin Allaha məxsus olduğunu və Allahın əzabının şıddətli olacağını bilərdilər.(Bəqərə surəsi, 165)
Rəbbimiz bu ayədə, möminlər və iman etməyənlər arasındakı sevgi anlayışının fərqli olduğunu bildirmişdir. Ayədə bildirildiyi kimi, insanların bir qisimi (Allahı tənzih edirik) Allaha şərik qoşur, digər varlıqları Allah kimi sevirlər. Quran əxlaqından uzaq yaşayan insanlar, sevginin əsl qaynağı olan (Allahı tənzih edirik) Allahı sevmək əvəzinə, bu sevgilərini Onun təcəllisi olan varlıqlara yönəldirlər. Halbuki bu, Allahın əsla bağışlamayacağını xəbər verdiyi (Nisa surəsi, 48) və Quranda şərik qoşmaq olaraq bildirilən yanlış sevgi anlayışıdır. İman kamilliyinə sahib möminlərin ürəklərindəki sevginin əsl qaynağı, Allaha olan dərin sevgiləridir.
Möminlər, hər hansı bir insanın, maddənin ya da canlının əslində özünə aid gücü ya da gözəlliyi olmadığını bilirlər. Bunların hamısını, sahib olduqları bütün xüsusiyyətləri ilə birlikdə yoxdan yaradan ancaq Allahdır. Heç bir canlı öz gözəlliyini yaradıb göstərə bilməz.
Allah (Ona) iman gətirənlərin dostudur, onları zülmətdən çıxarıb işığa tərəf yönəldər. Kafirlərin dostu isə Taqutdur (şeytanlardır). Onları (kafirləri) nurdan ayırıb zülmətə salarlar. Onlar cəhənnəmlikdirlər və orada həmişəlik qalacaqlar! (Bəqərə surəsi, 257)
İnsanın həm dünyada, həm də axirətdə həqiqi dostu və köməkçisi vardır. Bu dost aləmlərin Rəbbi olan Allahdır. Rəbbimiz, ayədə bu həqiqəti bildirmişdir. Allah hər çətinlikdə qulunun yanındadır və onun köməkçisidir. Doğulduğu gündən öldüyü günə qədər daim onunla birlikdədir. İman edən qulunu hər vəziyyətdə qoruyur.
Ayənin davamında, Allah iman edən qullarını qaranlıqdan nura çıxaracağını yəni, içlərində olduqları qəflətdən qurtarıb aydınlığa qovuşduracağını müjdələmişdir. İnsan iman etmədiyi təqdirdə həyatının böyük bir hissəsini kədər, çətinlik, qısqanclıq, ümidsizlik, kin, nifrət kimi duyğular içərisində keçirir. Ancaq bu bədbin ruh halı, Allaha iman edildiyində, sonsuz güc və qüdrət sahibi olan Rəbbimizə təslim olunduğunda bir anda ortadan qalxır.
Elə ki (risaləti təbliğ etməkdən və ya dünya işlərindən) azad oldun, qalx (dua et)! (Axirət üçün çalış-vuruş!)Və ancaq Rəbbinə yalvar! (İnşirah surəsi 7-8)
Allah bu ayələrdə, möminlərə dayanmadan Allahın razılığı üçün yaşamağı və cəhd etmələrini əmr etmişdir. Möminlər, imanın verdiyi şövqlə ayənin hökm etdiyi kimi Allah yolunda bir işi bitirincə dərhal bir başqa iş üçün yorulub səy göstərməyə davam edirlər. Çünki möminlər üçün boş vaxt anlayışı yoxdur.
Mömin, hər gün vaxtlı-vaxtında etdiyi ibadətlərdən əlavə, qalan vaxtını boş işlərə ayırmır. Allah, iman edənləri həyatları boyunca həm öz nəfslərini tərbiyə etməklə, həm də inkarçıların əxlaqına qarşı fikri mübarizə aparmaqla vəzifələndirmişdir. Bunun üçün bir çox vəzifələr yerinə yetirməlidirlər.. Bu ixlaslı səyin sərhədi yoxdur. Buna görə möminlər üçün bir işin bitməsi, başqa bir işin başlamasının zamanının gəldiyinin göstəricisidir.
Ey iman gətirənlər! Bir qövm digərini lağa qoymasın. Ola bilsin ki, onlar (lağa qoyulanlar) o birilərindən (lağa qoyanlardan Allah yanında) daha yaxşı olsunlar. Qadınlar da bir-birinə (rişxənd eləməsinlər). Bəlkə, onlar (rişxənd olunanlar) o birilərindən (rişxənd edənlərdən) daha yaxşıdırlar. Bir-birinizə tə’nə etməyin (ayıb tutmayın) və bir-birinizi pis ləqəblərlə (ey kafir, ey fasiq, ey münafiq və i. a.) çağırmayın. İman gətirdikdən sonra fasiq adını qazanmaq necə də pisdir. Məhz tövbə etməyənlər zalımlardır! (Özlərinə zülm edənlərdir!) (Hücurat surəsi 11)
Allah bu ayədə, insanlara lağ etməyi qadağan etmişdir. Ayədə qadağan edilən mövzuların hər biri, Quran əxlaqının yaşanmadığı cəmiyyətlərdəki pis əxlaq xüsusiyyətləridir. Ayədə diqqəti cəlb edən əsas məsələlərdən biri də, din əxlaqını yaşamayan cəmiyyətlərin bir-birlərinə lağ etməsi, özlərini üstün görməsidir. Halbuki, Allah Qatında üstünlük dərəcəsi insanların sahib olduqları Allah qorxusu və təqvadır. Maddi güc, fiziki xüsusiyyətlər, inkişaf etmiş texnologiya və ya hər hansı dünyəvi istəklər insanların bir-birlərindən üstün olduqlarını göstərməz. İnsanların fərqli xüsusiyyətlərə sahib olması, qadın və ya kişi olması, fərqli irqlərə mənsub olması, ağ dərili və ya qara dərili olması bir üstünlük əlaməti deyil.
De: “Allahın bizim üçün (lövhi-məhfuzda) yazdığından başqa bizə heç bir şey üz verməz. O bizim ixtiyar sahibimizdir. Buna görə də möminlər yalnız Allaha təvəkkül etsinlər!”(Tövbə surəsi, 51)
Ayədə, Allahın hər şeydən xəbərdar olduğu, Ondan xəbərsiz heç nəyin baş vermədiyi və hər insanın Allahın onun üçün yazdığı qədəri yaşadığı xəbər verilir. Dünya yaranandan bu günə qədər hər iş - insanların doğulması da, ölməsi də Allahın izni ilə, Onun təyin etdiyi şəkildə və vaxtda baş verir.
Ayənin davamında möminlərin yalnız Allaha təvəkkül etməyinin lazım olduğu bildirilir. Dünyada baş verən və insanların nəfslərində yaranan hər bir vəziyyət Allahdan kənar olmadığına görə, hər zaman Rəbbimizə təvəkkül etmək, Allahın qullarından istədiyi və insanın yaradılışına ən uyğun davranışdır. Möminlər hər şeyin Allah Qatında yazılı olduğunu, Allahın yazdıqlarıdan başqa heç nəyin olmayacağını, necə, harada və hansı işlə məşğul olursa olsunlar, Allahın bunlardan xəbərdar olduğunu, sonsuz ağılla yaradılmış qədərə tabe olduqlarını bilirlər. Bu həqiqəti bilmək və qədərdə olanları rahatlıqla yaşamaq, Allaha iman etməyin gətirdiyi sonsuz gözəlliklərdən biridir.
Ey iman gətirənlər! Allahdan qorxun! Hər kəs sabah üçün nə etdiyinə (axirət üçün özünə nə hazırladığına) nəzər salsın. Allahdan qorxun. Həqiqətən, Allah etdiklərinizdən xəbərdardır! (Həşr surəsi, 18)
Ayədə Allah qorxusuna diqqət çəkilmiş və axirət günü insanların bu dünyada etdikləri ilə qarşılıq görəcəkləri bildirilmişdir.
Keçici dövr olan dünyanın yaradılış səbəbi Quranda bildirildiyi kimi "imtahandır". (Ənbiya surəsi, 35) Allah hər an qarşımıza çıxardığı müxtəlif hadisələrlə bizləri sınayır. Əsl yurd isə axirətdir. Hər kəs din günündə Allahın hüzurunda hesab verəcək və dünyada etdiklərinin və etməyib təxirə saldıqlarının qarşılığını görəcək. Bu səbəbdən, insanın yaşadığı hər anın çox böyük dəyəri var. Bu həqiqətin şüurunda olan möminlər, həyatlarının hər anını Allahı daha çox razı salmaq üçün səy göstərir və xeyirlərdə yarışırlar.
Ayədə də bildirildiyi kimi, möminin hər an axirəti üçün hazırlıq görməsi və tez-tez axirəti üçün nələri təqdim edib göndərdiyinə, hansı fürsətləri qiymətləndirib axirəti qazanmağa çalışdığına nəzər yetirməsi şərtdir. İnsan səhər qalxdığı andan, axşam yatana qədər keçən hər anından məsuliyyət daşıyır, hər anın tək-tək hesabını verəcək.
"Şübhəsiz ki, Biz hər şeyi müəyyən ölçüdə (lazım olduğu qədər) yaratdıq” (Qəmər surəsi 49)
Allah, bu ayəsində bizə hər bir şeyi qədərlə yaratdığını bildirir. Allah, canlı-cansız bütün varlıqları qədərlə yaratmışdır. Allahın təyin etdiyi bu qədərdən başqa heç bir varlığın yaxşılığa ya da pisliyə mane olmağa, ya da əksini etməyə gücü çatmaz.
Qədər, Allahın yaratdığı hər canlının keçmişdə etdiyi və gələcəkdə edəcəyi hər şeyi, hər hərəkəti, düşüncəni ən incə detalına qədər bilməsi və nəzarət etməsidir. İnsanlar doğulmadan öncə, həyatı boyu görəcəkləri və yaşayacaqları hər şey, Allah Qatında təyin olunmuş və planlanmışdır. İnsan, həyatı boyu Allahın onun üçün dilədiyi və yaratdığı hadisələrlə qarşılaşır və Allahın dilədiyi şəkildə həyatını davam etdirir. Allah bu həqiqəti Qəmər surəsi 52 və 53-cü ayəsində belə bildirmişdir: "Onların etdiyi hər şey (əməllərinin yazıldığı) dəftərlərdədir! Hər bir kiçik və böyük (günah lövhi-məhfuzda) yazılmışdır! (Qəmər surəsi 52-53)
Allahdan qorxanlara Şeytandan bir vəsvəsə (zərər) toxunduğu zaman onlar (Allahın əzabını, lütfünü və mərhəmətini) xatırlayıb düşünərlər və dərhal (gözləri açılıb) görən olarlar. (Kafirlərin qardaşları olan şeytanlar) öz qardaşlarını azğınlığa sürükləyər, sonra da (o kafirlər azğınlığa qurşanıb ondan) əl çəkməzlər. (Əraf surəsi 201-202)
Yuxarıdakı ayələrdə, Allah insanları şeytandan gələ biləcək vəsvəsələrə qarşı xəbərdar etmiş və insanı buna etiraz etmək üçün düşünməyə çağırmışdır. Çünki, bir insanın Allahın ayələri və ətrafını əhatə edən yaradılış möcüzələri üzərində dərindən düşünməsi onu boş düşüncələrdən, vəsvəsədən uzaqlaşdıracaq.
Şeytan möminlərin zehinini boş düşüncələrlə əyləndirməyə çalışır. Məqsədi, iman edənləri məşğul edib, Allahın razılığını qazana biləcəkləri faydalı işlər görmələrinə maneə olmaqdır. Möminlər, hər an Allahın razılığını axtarmaq üçün səfərbərdirlər. Mömin, etdiyi hər işi, "imkanım, ağlım, gücüm, sağlamlığım yerindəykən ən yaxşısını edim ki, Allahın razılığını qazana bilim" deyə düşünür. Bu anda şeytan müxtəlif vəsvəsələrlə mömini xeyirli işlərdən döndərmək üçün ağlına girməyə çalışır. Bu vəsvəsələr axirəti unudub, dünyəvi işlərə dalan insanlarda daha təsirli olur. Çünki şeytan qürur, qısqanclıq, ehtiras, eqoizm kimi tamamilə dünyaya aid hisslərlə insanı aldadır.
Sən onları bir müddət (əcəlləri çatana qədər) öz şaşqınlıqları içində burax! Məgər (kafirlər) elə zənn edirlər ki, onlara (dünyada) verdiyimiz var-dövlət və övladla Biz onların yaxşılıqlarına tələsirik? Xeyr, anlamırlar! (Kafirlərə dünyada istədiklərini verib tədriclə onları əzaba yaxınlaşdırmağımızı, az sonra qəflətən başlarının üstünü alacağımızı düşünmürlər!) (Muminun surəsi 54-56)
Din əxlaqından uzaq yaşayan bəzi insanlar, dünya həyatını nemətlər içində keçirə bilər, dünyada arzuladığı hər şeyə - zənginliyə, gözəlliyə, şan-şöhrətə, bir sözlə hər cür imkana sahib ola bilər. Ancaq Rəbbimizin Quranda bildirdiyi kimi, bunların heç biri onlara xeyir qazandırmaz, onlar üçün sözün əsl mənasında nemətə çevrilməz. Allah, bütün bunları onların dünyada və axirətdə dadacaqları əzabın şiddətini daha da artması üçün vermişdir. Allah onlara nemət versə də, bu nemətlərdən zövq alacaq ruhu yaşamalarına icazə verməmişdir. Bu səbəbdən bu insanlar dünya həyatının bütün gözəlliklərini əldə etsələr də, "nemət içində məhrumiyyət" yaşayırlar. Bir insanın, istədiyi hər şeyə sahib olması, ancaq bunlardan həqiqi mənada zövq ala bilməməsi böyük əzabdır. Halbuki, din əxlaqına sahib olsalar, bu nemətlərdən çox dərin zövq alarlar.
Həqiqətən, iman gətirib yalnız öz Rəbbinə təvəkkül edənlərin üzərində Şeytanın heç bir hökmü yoxdur! Şeytanın hökmü yalnız ona itaət edib Allaha şərik qoşanlar üzərindədir! (İnsanların Allaha şərik qoşmalarının əsas səbəbi onların Şeytana itaət etmələri, Şeytanı özlərinə dost, havadar seçmələridir!) (Nəhl surəsi 99-100)
Allah ayələrində, şeytana iman edənlərin Allaha təvəkkül edənlər üzərində heç bir təsirinin ola bilməyəcəyini xəbər vermişdir. Möminlər həyatlarını, Allahın Quranda bildirdiyi hökmlər üzərində qurduqları üçün, "Ey iman edənlər, Allahdan qorxub-çəkinsəniz, sizə doğrunu səhvdən ayıran bir nur və anlayış (furqan) verər…" (Ənfal surəsi 29) ayəsində bildirildiyi kimi şeytanın hiylələrini, onlara hansı yollarla yaxınlaşacağını Allahın izni ilə çox yaxşı görə bilirlər. Şeytana əsla fürsət vermir, hər zaman hər mövzuda vicdanlarına görə hərəkət edirlər.
Şeytanın hiyləsinin zəif olması və məcburedici gücünün olmaması, Allahın insanlar üçün yaratdığı rəhmət və asanlıqdır. Çünki, din əxlaqını yaşayan insanın qarşısında mənfi güc olaraq şeytan var. Onun zəif və gücsüz olması isə, möminlərin Quran əxlaqını yaşamaqda onlara çətinlik törətməyəcəyinin bir göstəricisidir. Ancaq, bunun üçün səmimi iman lazımdır.
De: "Pənah aparıram sübhün Rəbbinə!Yaratdıqlarının (insanların, cinlərin, vəhşi heyvanların) şərindən;Zülmətə bürünməkdə olan gecənin (və ya: batan ayın, ziyası sönən ulduzların) şərindən; (Ovsun oxuyub) düyünlərə üfürən (yaxud: cadu edib iplərə düyün vuran) qadınların şərindən;…(Fələq surəsi 1-4)
Nə sehrin, nə də "düyünlərə üfürən qadınların" heç bir gücü və təsiri yoxdur. Kainatdakı tək güc və hökm sahibi, aləmlərin Rəbbi olan Allahdır. Mömin yalnız Allaha güvənir, yalnız Ondan mədət umur, hər cür ehtiyacını, çətinliyini Allaha deyir, Allahı dost və vəkil edir.
Bu ayələrdə axır zamana işarələr də ola bilər. Allah, sehrdən bəhs edərək, axır zamanda sehrin çoxalacağına, fala baxıb gələcəyi oxumanın yayılacağına işarə etmişdir. Axır zamanda Allahın haram etdiyi bu fitnələr, gəlir mənbəyinə çevriləcək, cadugər və falçılar insanları istismar edəcəklər. Axır zamanın bu böyük fitnəsi, Peyğəmbərimizin (s.a.v) hədislərində də xəbər verilmişdir. Bunlardan biri belədir:
Axır zamanda ümmətim haqqında ən çox hiss etdiyim narahatlıq, ulduzlara (inanmaq), qədəri yalanlamaq… (Ramıq əl-Ehadis, 1/1540)
O kəslər ki, ayaq üstə olanda da, oturanda da, uzananda da Allahı xatırlar, göylərin və yerin yaradılması haqqında düşünər (və deyərlər): "Ey Rəbbimiz! Sən bunları boş yerə yaratmamısan! Sən pak və müqəddəssən! Bizi cəhənnəm odunun əzabından (Özün) qoru! (Ali-İmran surəsi 191)
Ayədə, möminlərin həyatlarının hər anında Allahı zikr etdikləri xəbər verilmişdir. Möminlər həyatlarının hər anında Allahın razılığını güdür və daima Allahı düşünürlər. Allah onları hər an eşidir, görür, ürəklərindən keçənləri bilir. Buna görə də möminlər həmişə Onu məmnun etməyə çalışırlar. Hər an onlarla Allah arasında əlaqə var. Möminlər üçün Allahı zikr etmək "ən böyük ibadət" dir. (Ənkəbut surəsi 45) Möminlər həyatları boyunca bu düşüncə ilə hərəkət edirlər. Allahı düşünərək və bu düşüncələrini dilə gətirərək Onu zikr edirlər. Allahın onlara verdiyi nemətləri tək-tək düşünür və nə qədər böyük bir rəhmət içində olduqlarını bilirlər. Bu da Allaha olan sevgilərini artırır.
Ayənin davamında möminlərin baxdıqları hər yerdə Allahın bənzərsiz yaradılışını gördükləri vurğulanmışdır. Allah kainatdakı canlı-cansız bütün varlıqları Onun üstün yaratma gücünü, sənətini, elmini dərindən təfəkkür etməyimiz üçün yaratmışdır. Bunların heç biri boş yerə yaradılmamışdır. Kainatın hər yeri Allahın yaratdığı möcüzələrlə doludur. Möminlər, bitkilərdə, heyvanlarda, dənizlərdə, səmada, kosmosda, torpaqda və ətraflarındakı hər detalda Allahın təcəllilərini görürlər.
Allah (Ona) iman gətirənlərin dostudur, onları zülmətdən çıxarıb işığa tərəf yönəldər. Kafirlərin dostu isə Taqutdur (şeytanlardır). Onları (kafirləri) nurdan ayırıb zülmətə salarlar. Onlar cəhənnəmlikdirlər və orada həmişəlik qalacaqlar! (Bəqərə Surəsi 257)
İnsanın həm dünyada, həm də axirətdə həqiqi dostu və köməkçisi vardır. Bu dost aləmlərin Rəbbi olan Allahdır. Rəbbimiz, ayədə bu həqiqəti bildirmişdir. Allah hər çətinlikdə qulunun yanındadır və onun köməkçisidir. Doğulduğu gündən öldüyü günə qədər daim onunla birlikdədir. İman edən qulunu hər vəziyyətdə qoruyur.
Ayənin davamında, Allah iman edən qullarını qaranlıqdan nura çıxaracağını yəni, içlərində olduqları qəflətdən qurtarıb aydınlığa qovuşduracağını müjdələmişdir. İnsan iman etmədiyi təqdirdə həyatının böyük bir hissəsini kədər, çətinlik, qısqanclıq, ümidsizlik, kin, nifrət kimi duyğular içərisində keçirir. Ancaq bu bədbin ruh halı, Allaha iman edildiyində, sonsuz güc və qüdrət sahibi olan Rəbbimizə təslim olunduğunda bir anda ortadan qalxır. Allah Quranda, Özünə iman edənləri hər cür pislikdən və yanlışlıqlardan təmizləyəcəyini xəbər vermişdir.
Rəbbimizi inkar edənlərin (Allahı tənzih edirik) dostu isə, insanları Allahın yolundan döndərməyə çalışan şeytandır. Şeytan öz dostlarını cəhənnəm oduna sürüyür.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)